Serwis internetowy

Pojawiły się doniesienia, że w niektórych regionach kraju urzędy skarbowe w stosunku do kolegów odliczających ulgę rehabilitacyjną (np. na leki) nie honorują decyzji rentowych ZUS czy ZER a wymagają orzeczeń o niepełnosprawności dla celów zatrudnienia, wydawanych przez tzw. zespoły powiatowe przy starostwach.

Dla wyjaśnienia załączamy link z Gazety Prawnej, dział Podatki:
https://podatki.gazetaprawna.pl/artykuly/1443442,ulga-rehabilitacyjna-pit-2019.html

"Składając roczne zeznanie podatkowe PIT za 2019 rok niektóre osoby mogą skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej. W ramach tej ulgi odliczyć można wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne. Warunkiem odliczenia wydatków jest posiadanie przez osobę, której dotyczy wydatek:

1. orzeczenia o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, określonych w odrębnych przepisach, lub
2. decyzji przyznającej rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, albo 
3. orzeczenia o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia, wydanego na podstawie odrębnych przepisów.

Trzymając się dosłownego brzmienia, przepisy podatkowe zrównują, co do możliwości odliczenia ulgi, orzeczenia i decyzje wymienione w pkt. 1 i 2, co wynika z zastosowania spójnika "lub".

Osoba całkowicie lub częściowo niezdolna do pracy, która uzyskała pozytywną decyzję organu rentowego, jest jak najbardziej osobą niepełnosprawną.

Sąd Okręgowy w Toruniu nie wskazał, aby miał jakiekolwiek wątpliwości natury konstytucyjnej odnośnie przepisów prawa materialnego, które miałyby w niniejszej sprawie zastosowanie. Zaś wątpliwości jakie ma inny sąd (zadający pytanie Trybunałowi) nie jest wystarczającą przesłanką do zawieszenia postępowania. (Postanowienie z dnia 22 października 2019 r. Sądu Apelacyjnego w Gdańsku uchylające Postanowienie Sądu Okręgowego w Toruniu o zawieszeniu postępowania (sygn. akt III AUz 311/19).

Dyrektor Zakładu Emerytalno - Rentowego MSWIA decyzją ustalił ubezpieczonej wysokość emerytury policyjnej od 1 października 2017 r. na podstawie przepisów tzw. ustawy dezubekizacyjnej. Od powyższych decyzji odwołanie wniosła ubezpieczona domagając się zmiany zaskarżonej decyzji przez przyznanie świadczenia w dotychczasowej wysokości. Pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W ocenie pozwanego odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie. Sprawa była rozpoznawana przez Sąd Okręgowy w Warszawie. Postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 25 lutego 2019 r. sprawa została przekazana do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Toruniu (według miejsca zamieszkania odwołującej się).

Na podstawie art. 177 § 1 pkt 31 k.p.c. Sąd Okręgowy w Toruniu zawiesił postępowanie w sprawie uznając, że rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku postępowania toczącego się przez Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie P 4/18. 

Zażalenie na powyższe postanowienie złożyła wnioskodawczyni wskazując, że w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia brak jest powołania się na wątpliwości co do zgodności z Konstytucją RP aktu prawnego będącego podstawą wydania zaskarżonej decyzji a nadto przekonanie, że Sąd może rozstrzygnąć sprawę bez oczekiwania na wyrok Trybunału Konstytucyjnego.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku uznał zażalenie za uzasadnione, albowiem postanowienie nie nadaje się do kontroli instancyjnej. Sąd II Instancji przyznał rację skarżącej, że Sąd Okręgowy w Toruniu nie przywołał żadnych własnych wątpliwości natury konstytucyjnej. Ocena co do istnienia podstaw zawieszenia postępowania wyrażona przez Sąd I instancji nie zawiera pełnego, należytego uzasadnienia, wobec czego jest ona ? o ile nie wadliwa, to co najmniej przedwczesna. Bez pogłębionego uzasadnienia, kontrola instancyjna istnienia przesłanek zawieszenia postępowania jest niemożliwa.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku doszedł do przekonania, że Sąd Okręgowy w Toruniu wyszedł z założenia, że przepis art. 177 § 1 pkt 31 k.p.c. zawsze stwarza możliwość zawieszenia postępowania w sytuacji, gdy w sprawie dotyczącej analogicznego roszczenia, opartego na tej samej podstawie prawnej przed Trybunałem Konstytucyjnym zawisła sprawa, gdzie przedmiotem badania pod kątem zgodności z przepisami Konstytucji RP miałaby być ta właśnie podstawa prawna. Tak jednak nie jest.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, podstawowym warunkiem umożliwiającym zawieszenie postępowania na tej podstawie jest bowiem przekonanie sądu co do istnienia wątpliwości konstytucyjnych analogicznych jak te, które miał Sąd zadający Trybunałowi Konstytucyjnemu zapytanie prawne. W uzasadnieniu postanowienia wątpliwości takowe powinny być wyartykułowane wprost i wówczas możliwe byłoby porównanie, czy są one analogiczne jak te, które skutkowały zadaniem zapytania prawnego. Takich rozważań w uzasadnieniu zaskarżonego Postanowienia Sądu Okręgowego w Toruniu brakuje. Jest oczywiste, że brak wątpliwości natury konstytucyjnej nie powinien skutkować zawieszeniem postępowania, lecz rozstrzygnięciem sprawy. Nie ma z tego punktu widzenia żadnego znaczenia, że inny sąd takowe wątpliwości posiada, albowiem z perspektywy rozstrzygnięcia konkretnej sprawy znaczenie ma wyłącznie ta ocena, jaką posiada sąd rozpoznający sprawę. Już biorąc powyższe pod uwagę zaskarżone postanowienie podlegało uchyleniu. Sąd Okręgowy w Toruniu nie wskazał, aby miał jakiekolwiek wątpliwości natury konstytucyjnej odnośnie przepisów prawa materialnego, które miałyby w niniejszej sprawie zastosowanie. Zaś wątpliwości jakie ma inny sąd (zadający pytanie Trybunałowi) nie jest wystarczającą przesłanką do zawieszenia postępowania.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, Sąd Okręgowy w Toruniu powinien dokonać oceny, czy przepisy ustawy z 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U. z 2016 r. poz. 2270) zgodne są z normami konstytucyjnymi. Jeśli przystępując do rozpoznania sprawy Sąd nie będzie miał żadnych wątpliwości co do ich zgodności z normami konstytucyjnymi, to powinien przystąpić do merytorycznego rozpoznania sprawy. Sam fakt istnienia takich wątpliwości, które skłoniły inny sąd do zadania pytania Trybunałowi Konstytucyjnemu pozostawał będzie wówczas bez znaczenia dla rozpoznania tej konkretnej sprawy przez Sąd w Toruniu. Za Naczelnym Sądem Administracyjnym (sprawa II FSK 2870/17) należy natomiast powtórzyć, że w razie ewentualnego późniejszego uznania przez Trybunał Konstytucyjny przepisu za niezgodny z Konstytucją RP, stronie będzie przysługiwała skarga o wznowienie postępowania.

Gdyby zaś dokonana analiza prowadziła Sąd wyłącznie do zrodzenia się wątpliwości, co do zgodności przepisów z konstytucją, to obowiązkiem Sądu jest wskazanie, jakiej natury są te wątpliwości. O ile pokrywają się one z wątpliwościami innego Sądu, który w analogicznej sprawie przedstawił zapytanie Trybunałowi Konstytucyjnemu, to dopiero wówczas do rozważenia pozostaje zawieszenie postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 31 k.p.c. Gdyby to były jednak wątpliwości innej natury, Sąd Okręgowy powinien rozważyć zwrócenie się do Trybunału Konstytucyjnego z własnym pytaniem prawnym korzystając z kompetencji przyznanej przez art. 193 Konstytucji RP.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku podkreślił, że jedną z zasad konstytucyjnych jest prawo obywatela do sądu, zaś sprawa winna zostać rozstrzygnięta w rozsądnym terminie. Należy zatem wskazać, że sprawa P 4/18, zainicjowana pytaniem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 24 stycznia 2018 r. pozostaje praktycznie bez żadnego biegu przez okres blisko dwóch lat, mimo, że materia objęta przedstawionymi do kontroli przepisami ustawy dotyczy sfery zabezpieczenia społecznego osób w podeszłym wieku, dla których - również z uwagi na wiek i stan zdrowia - gwarancje wynikające z art. 6 EKPCz mają szczególnie istotne znaczenie. Na stronach internetowych Trybunału Konstytucyjnego wskazane są wyłącznie dwa dokumenty dotyczące przedmiotowej sprawy - pytanie Sądu, oraz pismo zawierające stanowisko Sejmu w sprawie.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku pismem z 2 lipca 2019 r. zwracał się do Prezesa Trybunału Konstytucyjnego z zapytaniem, kiedy sprawa przedmiotowa zostanie rozpoznana, zaś w odpowiedzi uzyskał wyłącznie informację, że "Skład orzekający nie podjął jeszcze decyzji o terminie rozpoznania sprawy" z jednoczesnym odesłaniem do wskazanej strony internetowej. Powyższa sytuacja nie zmieniła się do chwili obecnej.

W tym stanie rzeczy postanowienie o zawieszeniu postępowania podlegało uchyleniu, uznał Sąd Apelacyjny w Gdańsku.

 Źródło: Kancelaria Adwokacka Aleksandra Chołub

Prawdopodobnie w drugiej połowie lutego na posiedzeniu połączonych komisji administracji i spraw wewnętrznych oraz polityki społecznej i rodziny odbędzie się pierwsze czytanie projektu ustawy uchylającej rozwiązania z tzw. ustawy dezubekizacyjnej - poinformował PAP szef komisji ASW Wiesław Szczepański.

Wiecej informacji w artykule w Gazecie Prawnej TUTAJ ...

Interpelacja nr 1561 do ministra spraw wewnętrznych i administracji w sprawie niestosowania przez dyrektora ZER MSWiA art. 33 ust. 1 i 4 tzw. ustawy zaopatrzeniowej w wersji ustalonej przez ustawę z dnia 10 lutego 2017 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń

Społecznych oraz niektórych innych ustaw
Zgłaszający: Izabela Katarzyna Mrzygłocka, Tomasz Siemoniak
Data wpływu: 20-01-2020

Szanowny Panie Ministrze,
w dniu 10 lutego 2017 r. Sejm RP uchwalił ustawę o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2017 r. poz. 715).

Dokonane zmiany miały na celu uwzględnienie wskazówek zawartych w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 lutego 2012 r. (sygn. akt K 5/11) stwierdzającym niezgodność art. 114 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z Konstytucją RP. Wśród tych "innych" ustaw znalazła się także ustawa z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (znowelizowana niewiele wcześniej słynną ustawą dezubekizacyjną z 16 grudnia 2016 r., Dz. U. z 2016 r. poz. 2270).

Zgodnie z aktualnym brzmieniem art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. decyzje dyrektora ZER MSWiA wydane w stosunku do wielu funkcjonariuszy służb mundurowych, ustalające prawo do zaopatrzenia emerytalnego lub wysokość świadczeń pieniężnych z tytułu tego zaopatrzenia, ulegają uchyleniu lub zmianie na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli:

1) zostaną przedstawione nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności faktyczne, które mają wpływ na prawo do zaopatrzenia emerytalnego lub wysokość świadczeń pieniężnych z tytułu tego zaopatrzenia;

2) decyzja została wydana w wyniku przestępstwa;

3) dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe;

4) decyzja została wydana na skutek świadomego wprowadzenia w błąd organu emerytalnego przez osobę pobierającą świadczenie;

5) decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie, które zostało następnie uchylone, zmienione albo stwierdzono jego nieważność;

6) przyznanie świadczeń lub nieprawidłowe obliczenie ich wysokości nastąpiło na skutek błędu organu emerytalnego.

Ponadto zgodnie z art. 33 ust. 4 tzw. ustawy emerytalnej uchylenie lub zmiana decyzji, o której mowa w ust. 1, nie może nastąpić, jeżeli od dnia jej wydania upłynął okres:

a) 10 lat - w przypadkach określonych w ust. 1 pkt 2-4;
b) 5 lat - w przypadkach określonych w ust. 1 pkt 1 i 5;
c) 3 lat - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 6.

Wskazane wyżej przesłanki uchylenia lub zmiany decyzji dyrektora ZER MSWiA zostały w tym przepisie wyliczone w sposób kompletny, a ich katalog ma charakter zamknięty.

Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego zasada ochrony zaufania jednostki do państwa i stanowionego przez nie prawa, zwana także zasadą lojalności państwa względem obywateli, ściśle wiąże się z bezpieczeństwem prawnym jednostki.

Wyraża się ona w takim stanowieniu i stosowaniu prawa, "by nie stawało się ono swoistą pułapką dla obywatela i aby mógł on układać swoje sprawy w zaufaniu, iż nie naraża się na prawne skutki, których nie mógł przewidzieć w momencie podejmowania decyzji i działań, oraz w przekonaniu, iż jego działania podejmowane zgodnie z obowiązującym prawem będą także w przyszłości uznawane przez porządek prawny" (wyrok TK z 7 lutego 2001 r., sygn. K 27/00, OTK ZU nr 2/2001, poz. 29).

Podkreślenia wymaga, że w przebiegu służby wielu funkcjonariuszy nie zaszła żadna z wymienionych powyżej przesłanek, co oznacza, że organ emerytalny nie miał podstawy prawnej do zmiany swoich wcześniejszych decyzji ustalających na nowo wysokość świadczeń pieniężnych z tytułu zaopatrzenia emerytalnego. Z całą mocą należy powtórzyć za Sądem Najwyższym (wyrok z 7 lutego 2012 r. [sygn. I UK 276/11; LEX nr 1313671], że "Przepisy regulujące system zabezpieczenia społecznego ze względu na swoją istotę i konstrukcję podlegają wykładni ścisłej. Nie powinno się stosować do nich wykładni celowościowej, funkcjonalnej lub aksjologicznej w opozycji do wykładni językowej, jeżeli ta ostatnia prowadzi do jednoznacznych rezultatów interpretacyjnych, a zatem nie można ich poddawać ani wykładni rozszerzającej, ani zwężającej, modyfikującej wyczerpująco i kazuistycznie określone przez ustawodawcę uprawnienia do świadczeń".

Powyższe stanowisko wyrażane było wielokrotnie w rozstrzygnięciach wydawanych przez Sąd Najwyższy i ma charakter utrwalony.

Dyrektor ZER MSWiA, wydając decyzje o ponownym ustaleniu wysokości świadczeń, a de facto o ich zmniejszeniu w stosunku do funkcjonariuszy służb mundurowych, mógł więc naruszyć ww. art. 33 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. Nie sposób bowiem uznać za nowe okoliczności faktyczne,

mające wpływ na prawo do zaopatrzenia emerytalnego lub wysokość świadczeń pieniężnych z tytułu tego zaopatrzenia, uchwalenie ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy zaopatrzeniowej.

Tego rodzaju okoliczność stanowi jedynie nową interpretację prawną tych samych i już prawomocnie przesądzonych zdarzeń.

Ww. ustawa z pewnością nie jest też nowym dowodem w sprawie. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 2015 r. (II UK 309/14) nowe okoliczności i nowe dowody, o których mowa w art. 33 ustawy zaopatrzeniowej z dnia 18 lutego 1994 r. [wersja znowelizowana używa tych samych określeń zdodatkiem "(...) okoliczności faktyczne"], to okoliczności i dowody, które istniały w dacie wydania decyzji przyznającej prawo do świadczeń z ubezpieczenia (zabezpieczenia) emerytalnego, lecz nie zostały uwzględnione przez organ rentowy. Zwrot ?przedstawienie nowych dowodów" oznacza zgłoszenie każdego prawnie dopuszczalnego środka dowodowego, stanowiącego potwierdzenie okoliczności faktycznych, istniejących przed wydaniem decyzji, a mających wpływ na powstanie prawa do świadczenia lub jego wysokości, zaś użyty w tym przepisie termin "nowe okoliczności" oznacza powołanie się na fakty dotyczące ogółu wymagań formalnych i materialnoprawnych związanych z ustalaniem przez organ emerytalny prawa do emerytur lub ich wysokości.

Mając na uwadze powyższe spostrzeżenia, zwracamy się z uprzejmą prośbą o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:

Na jakiej podstawie prawnej dyrektor ZER MSWiA, wydając decyzje o ponownym ustaleniu wysokości emerytur lub rent policyjnych, zignorował art. 33 ustawy zaopatrzeniowej w wersji określonej przez art. 4 ustawy z dnia 10 lutego 2017 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw?

Na jakiej podstawie prawnej dyrektor ZER MSWiA, wydając decyzje zmniejszające emerytury i renty, zignorował regułę "Lex posterior derogat legi priori" - tj. zasadę prawną (regułę chronologiczną), wg której prawo ustanowione później (pochodzące z aktów prawnych o tej samej mocy, w tym przypadku dwóch ustaw o tym samym stopniu szczegółowości) należy stosować przed prawem ustanowionym wcześniej - co może powodować odpowiedzialność karną określoną w art. 231 kk?

Nie podlega dyskusji, że prawo powinno wyrażać aktualną wolę (racjonalnego) ustawodawcy. Wobec tego norma prawna później ustanowiona lepiej oddaje wolę współczesnego prawodawcy i dlatego ma większą moc obowiązującą.